A A A

Skierowanie na wstępne badania profilaktyczne

Gazeta Podatkowa

Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom, na swój koszt, profilaktyczną opiekę lekarską. Na tę opiekę składają się m.in. wstępne badania profilaktyczne. Zgodnie z art. 229 § 1 K.p. podlegają im:

osoby przyjmowane do pracy,
pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy i inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.

Kodeks pracy przewiduje pewne wyjątki od obowiązku przeprowadzenia wspomnianych badań. Zgodnie z art. 229 § 1¹ K.p., nie podlegają im osoby:

przyjmowane ponownie do pracy u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy z tym pracodawcą,
przyjmowane do pracy u innego pracodawcy na dane stanowisko w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy, jeżeli:

posiadają aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie wydanym przez poprzedniego pracodawcę,
nowy pracodawca stwierdzi, że warunki opisane w skierowaniu odpowiadają warunkom występującym na stanowisku pracy, które ma objąć pracownik.

Wskazana powyżej możliwość nieprzeprowadzenia badań wstępnych u nowego pracodawcy dotyczy też pracownika, który jest zatrudniony w równoległym stosunku pracy (art. 229 § 1² K.p.). Nie odnosi się natomiast do osób przyjmowanych do wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych.

Pracodawca - ustalając, czy zachodzą przesłanki zwolnienia pracownika zatrudnionego poprzednio w innym zakładzie z badań wstępnych - powinien zażądać od tego pracownika aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na danym stanowisku oraz skierowania na badania (od poprzedniego pracodawcy), będącego podstawą wydania tego orzeczenia. W przypadku stwierdzenia, że warunki określone w skierowaniu nie odpowiadają warunkom występującym na stanowisku pracy, które ma objąć pracownik, pracodawca zwraca osobie przyjmowanej do pracy to skierowanie oraz orzeczenie lekarskie wydane na jego podstawie.

Należy podkreślić, że wskazane powyżej ogólne zasady przeprowadzania badań wstępnych zostały poważnie zmodyfikowane na mocy ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2021 r. poz. 2095 ze zm.), tzw. specustawy w sprawie COVID-19.

Zgodnie z art. 12a ust. 5 ww. ustawy, przeprowadzenia badań wstępnych nie jest wymagane, jeżeli nowa osoba przyjmowana do pracy ma ważne badania profilaktyczne z poprzedniego zatrudnienia, warunki pracy na nowym stanowisku są takie same, jak warunki opisane w skierowaniu na badania wystawionym przez poprzedni zakład pracy i między zakończeniem poprzedniego stosunku pracy a nawiązaniem kolejnego nie minęło więcej niż 180 dni. Taka przerwa obowiązuje też w przypadku ponownego zatrudnienia tego samego pracownika, w tych samych warunkach co poprzednio. Co ważne, w razie zatrudniania nowego lub dotychczasowego pracownika na stanowisko administracyjno - biurowe, długość przerwy między umowami o pracę nie ma znaczenia (przy zachowaniu pozostałych przesłanek zwolnienia z badań wstępnych, określonych w art. 12a ust. 5 pkt 2 specustawy w sprawie COVID-19).

Powyższe regulacje obowiązują tylko w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, wprowadzonych w związku z COVID-19. W okresie tym badania wstępne mogą być przeprowadzone przez innego lekarza niż lekarz medycyny pracy (także w formie zdalnej). Orzeczenie wydane przez takiego lekarza zachowuje ważność przez 180 dni po odwołaniu danego stanu.

Ważne. Orzeczenia lekarskie wydane w ramach wstępnych badań lekarskich, których ważność upłynęła po dniu 7 marca 2020 r., zachowują ważność przez 180 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii (art. 31m specustawy w sprawie COVID-19).

Badania profilaktyczne odbywają się na podstawie skierowania wydanego przez pracodawcę, które powinno zawierać:

określenie rodzaju badania profilaktycznego, jakie ma być wykonane,
w przypadku osób przyjmowanych do pracy lub pracowników przenoszonych na inne stanowiska pracy - określenie stanowiska pracy, na którym osoba ta ma być zatrudniona; pracodawca może wskazać w skierowaniu dwa lub więcej stanowisk pracy, w kolejności odpowiadającej potrzebom zakładu,
w przypadku pracowników - określenie stanowiska pracy, na którym pracownik jest zatrudniony,
opis warunków pracy uwzględniający informacje o występowaniu na stanowisku lub stanowiskach pracy, o których mowa wyżej, czynników niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia lub czynników uciążliwych i innych wynikających ze sposobu wykonywania pracy, z podaniem wielkości narażenia oraz aktualnych wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, wykonanych na tych stanowiskach (na tej podstawie lekarz dokonuje oceny zagrożeń występujących na stanowisku pracy).

Wzór skierowania na badania lekarskie, które powinno być wydawane w dwóch egzemplarzach (dla lekarza i osoby kierowanej na badania) został określony w załączniku nr 3a do rozporządzenia z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników... (Dz. U. z 2016 r. poz. 2067 ze zm.).

Badanie profilaktyczne kończy się wydaniem orzeczenia lekarskiego stwierdzającego istnienie lub brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku - w warunkach pracy określonych w skierowaniu na badania. Orzeczenie to lekarz wydaje osobie badanej i pracodawcy, korzystając z formularza, którego wzór stanowi załącznik nr 2 do ww. rozporządzenia.

Uwaga! Brak aktualnego orzeczenia lekarskiego potwierdzającego dopuszczenie pracownika do pracy przez uprawnionego lekarza, zgodnie z art. 283 § 1 K.p., stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika, za które przewidziana jest kara grzywny w wysokości od 1.000 zł do 30.000 zł.