A A A

Wybieramy formę prawną prowadzenia własnej firmy

Gazeta Podatkowa

Decydując się na założenie własnej firmy przedsiębiorca musi podjąć decyzje w wielu różnych sprawach, ale przede wszystkim powinien zacząć od wyboru formy, w jakiej będzie ją prowadził. Wybór ten zależy od tego, czy firmę chce prowadzić samodzielnie, czy ze wspólnikiem, jak dużą chce przyjąć za nią odpowiedzialność oraz jakim dysponuje kapitałem.

Wśród jakich form można wybierać?

Rozstrzygnięcie kwestii wyboru formy prowadzenia działalności gospodarczej można rozpocząć od zadania sobie kilku pytań. Przede wszystkim należy określić, jaki chce mieć się wpływ na funkcjonowanie firmy. Jeżeli przyszły przedsiębiorca chce samodzielnie decydować o wszystkich aspektach związanych z bytem firmy i nie chce w tej materii dzielić się uprawnieniami, to powinien zdecydować się na podjęcie działalności w formie jednoosobowej działalności gospodarczej, ewentualnie jednoosobowej spółki z o.o. Następnie warto zastanowić się nad finansowymi aspektami uruchomienia własnej firmy. Przedsiębiorca działający jednoosobowo wszystkie koszty związane z uruchomieniem oraz prowadzeniem firmy ponosi sam. W przypadku zawiązania spółki obciążenia finansowe mogą rozkładać się w różnych proporcjach na wspólników. Możliwe jest również takie podjęcie współpracy, które polega na połączeniu np. pomysłu na biznes i umiejętności jednego ze wspólników z inwestycją finansową drugiego.

Przyszły przedsiębiorca ma do wyboru następujące formy prowadzenia własnej firmy:

indywidualna działalność gospodarcza,
spółka cywilna,
spółka jawna,
spółka partnerska,
spółka komandytowa,
spółka komandytowo-akcyjna,
spółka z o.o.,
prosta spółka akcyjna (od 1 lipca 2021 r.),
spółka akcyjna.

Gdy przedsiębiorca chce działać sam

Najprostszą i obecnie najchętniej wybieraną formą prowadzenia własnego biznesu jest jednoosobowa działalność gospodarcza. Firmę w takiej postaci prowadzi się na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Oczywiście prowadzenie takiej jednoosobowej firmy nie wyklucza możliwości zatrudniania pracowników, czy też zlecania bieżących prac innym osobom. Podjęcie działalności w takiej formie rekomendowane jest dla osób, które chcą w całości ponosić odpowiedzialność za prowadzenie własnej firmy, mają na to przeznaczone środki oraz własny pomysł. Generalnie rozpoczęcie funkcjonowania firmy może nastąpić już w momencie złożenia wniosku o wpis do CEIDG, chyba że do jej prowadzenia wymagane jest uzyskanie koncesji bądź innych zezwoleń. Zakładając własną firmę przedsiębiorca nie musi dysponować określonym przez przepisy kapitałem, jak np. w przypadku zakładania spółek kapitałowych.

Zalety	Wady
przedsiębiorca sam decyduje o swoich obowiązkach i uprawnieniach	za wszystkie zobowiązania finansowe właściciel firmy odpowiada całym swoim majątkiem, również osobistym,
niewielkie koszty związane z uruchomieniem firmy	odpowiedzialność za rozwój firmy i jej funkcjonowanie spoczywa na jednej osobie,
możliwość dokonywania szybkich zmian, np. w przedmiocie działalności firmy	ta forma najlepiej sprawdza się w przypadku małych i średnich firm, może okazać się niewystarczająca dla większego biznesu

Popularne spółki

Dość popularną formą prowadzenia firmy przez więcej niż jedną osobę jest spółka cywilna. Do jej założenia wymagane jest zawarcie umowy spółki. Natomiast wspólnicy, osoby fizyczne muszą posiadać wpis do CEIDG. Czasami ta forma prowadzenia działalności nie jest pozytywnie odbierana przez kontrahentów, bowiem sama spółka cywilna nie ma statusu przedsiębiorcy i nie podlega rejestracji ani w Centralnej Ewidencji ani w rejestrze przedsiębiorców. Przedsiębiorcami są natomiast jedynie jej wspólnicy. Przy czym należy zauważyć, iż obecnie wpisowi do CEIDG poza danymi przedsiębiorcy (tj. wspólnika - osoby fizycznej) podlega NIP i REGON spółek cywilnych, jeżeli takie umowy zostały zawarte. Informacje te są uwidocznione w wyszukiwarce CEIDG.

Niewątpliwą zaletą prowadzenia działalności w tej formie jest niski koszt jej założenia oraz funkcjonowania. Ponadto spółka cywilna daje możliwość łatwego połączenia pomysłów, wiedzy oraz finansów jej wspólników. Warto również mieć na uwadze, iż za zobowiązania zaciągnięte w ramach spółki, wspólnicy odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem. Niestety, ta forma może być niekorzystna dla przedsiębiorców chcących działać na większą skalę.

Spółka jawna jest najprostszą z form prowadzenia działalności gospodarczej, uregulowanych w Kodeksie spółek handlowych. Jest również podmiotem bardziej wiarygodnym dla kontrahentów niż spółka cywilna, ponieważ podlega wpisowi do KRS. W takiej spółce musi działać co najmniej dwóch wspólników. Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki jawnej bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką.

Większe firmy w strukturach spółek kapitałowych

W przypadku spółek kapitałowych (z o.o., prostej spółki akcyjnej (PSA) i akcyjnej) należy się liczyć z określonymi kosztami związanymi z ich założeniem. Spółki te podlegają wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego. Przepisy określają również minimalny kapitał zakładowy, jakim muszą dysponować spółki z o.o. i akcyjne.

Wybrane cechy spółek
Cecha	Spółka z o.o.	PSA	Spółka akcyjna
Kapitał, który trzeba zgromadzić	5.000 zł Kapitał zakładowy dzieli się na udziały o równej albo nierównej wartości nominalnej. Wartość nominalna udziału nie może być niższa niż 50 zł. Udziały nie mogą być obejmowane poniżej ich wartości nominalnej. Jeżeli udział jest obejmowany po cenie wyższej od wartości nominalnej, nadwyżkę przelewa się do kapitału zapasowego (art. 154 K.s.h.).	1 zł Spółka ta zamiast kapitału zakładowego wyposażona jest w kapitał akcyjny o minimalnej wartości 1 zł. Akcjonariusze wnoszą wkłady z przeznaczeniem na kapitał akcyjny i na pokrycie akcji (beznominałowych). Akcje w PSA nie mają bowiem wartości nominalnej. Nie stanowią części kapitału akcyjnego. W przypadku akcjonariusza PSA udział w kapitale spółki należy określać poprzez stosunek liczby akcji przysługujących mu do liczby wszystkich akcji wyemitowanych w tej spółce.	100.000 zł. Kapitał zakładowy w spółce akcyjnej dzieli się na akcje o równej wartości nominalnej. Wartość nominalna akcji nie może być niższa niż 1 gr.
Podmiotowość prawną na gruncie prawa cywilnego	Spółka z o.o., PSA i spółka akcyjna są osobami prawnymi. Są to spółki kapitałowe. Z chwilą zawarcia umowy spółki powstaje odpowiednio spółka z o.o. w organizacji albo prosta spółka akcyjna w organizacji (art. 161 § 1 i art. 300(11) § 1 K.s.h.). Natomiast spółka akcyjna w organizacji powstaje z chwilą zawiązania spółki (art. 323 § 1 K.s.h.). Zawiązanie spółki akcyjnej następuje z chwilą objęcia wszystkich akcji (art. 310 § 1 K.s.h.). Spółki te w fazie organizacji mogą we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane. Z chwilą wpisu do KRS spółki te w organizacji stają się odpowiednio spółką z o.o., prostą spółką akcyjną albo spółką akcyjną i uzyskują osobowość prawną. Z tą chwilą dana spółka staje się podmiotem praw i obowiązków spółki w organizacji (por. art. 11-12 K.s.h.).
Spółka a CIT	Spółki te (zarówno w fazie organizacji, jak i od wpisu do KRS) są opodatkowane podatkiem dochodowym od osób prawnych (art. 1 ust. 1 ustawy o pdop).
Rachunkowość spółki	Spółki te muszą stosować przepisy ustawy o rachunkowości (art. 2 ust.1 ustawy o rachunkowości).
Odpowiedzialność wspólników	Wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki.*	Akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki.*	Akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki.*
Odpowiedzialność członków zarządu/ rady dyrektorów za długi cywilnoprawne spółki	Członkowie zarządu spółki z o.o./PSA mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności za długi cywilnoprawne spółki na zasadach określonych odpowiednio w art. 299 K.s.h. albo w art. 300(132) K.s.h.** Oznacza to, że członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna. Członek zarządu może się uwolnić od tej odpowiedzialności, jeżeli wykaże jedną z okoliczności wskazanych odpowiednio w art. 299 § 2 lub § 4 K.s.h. albo w art. 300(132) § 2 lub § 4 K.s.h.		Przepisy K.s.h. dotyczące członków zarządu spółki akcyjnej nie zawierają analogicznej regulacji do art. 299 K.s.h. Nie mogą oni zostać pociągnięci do odpowiedzialności za długi cywilnoprawne spółki.
Odpowiedzialność członków zarządu/ rady dyrektorów za zaległości podatkowe/składkowe spółki	Członkowie zarządu spółki z o.o./ PSA/ spółki akcyjnej mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności za zaległości podatkowe (składkowe) spółki (por. art. 116 Ordynacji podatkowej). Na mocy art. 116 § Ordynacji podatkowej przypadku PSA w organizacji, w której powołano radę dyrektorów, przepisy art. 116 § 1-4 Ordynacji podatkowej stosuje się odpowiednio do rady dyrektorów i dyrektorów.**

*	wspólnik/akcjonariusz wchodzący w skład organu spółki może zostać pociągnięty do odpowiedzialności z tytułu pełnienia funkcji w organie
**	na podstawie art. 4 § 2(1) K.s.h. ilekroć w K.s.h., z wyłączeniem art. 300(52)-300(67), albo odrębnej ustawie, jest mowa o zarządzie lub członku zarządu spółki, w przypadku prostej spółki akcyjnej, w której powołano radę dyrektorów, należy przez to rozumieć, odpowiednio, radę dyrektorów lub dyrektora.