Spółka cywilna najtańsza w założeniu i prowadzeniu

Wśród spółek osobowych największą popularnością cieszy się spółka cywilna. Jej założenie wymaga zawarcia umowy spółki i dokonania odpowiednich zgłoszeń w urzędach. Poza tym wspólnicy spółki - osoby fizyczne muszą mieć wpis w CEIDG. W przypadku spółki cywilnej na gruncie prawa cywilnego, to wspólnicy są bowiem podmiotami prawa, spółka zaś jest wyłącznie umową ich łączącą. Odpowiednio to uczestnikom spółki, a nie jej, przysługuje status przedsiębiorcy.

Wspólny cel gospodarczy

Przez umowę spółki cywilnej wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów (art. 860 § 1 Kodeksu cywilnego).

Wspólnikiem spółki cywilnej może być osoba fizyczna, osoba prawna, m.in. spółka z o.o., jak i tzw. ułomna osoba prawna, np. spółka jawna. W praktyce najczęściej spółkę cywilną zakładają osoby fizyczne. O takich spółkach będzie mowa w niniejszym artykule.

Co w umowie spółki?

Umowa spółki cywilnej powinna określać:

• osoby wspólników,
   
• wspólny cel gospodarczy,
   
• nazwę spółki,
   
• wnoszone wkłady bądź też inny sposób dążenia do osiągnięcia celu spółki,
   
• kwestie dotyczące prowadzenia spraw (podejmowania decyzji w spółce) i reprezentacji (występowania w imieniu spółki wobec osób trzecich),
   
• udział w zyskach i stratach,
   
• możliwość podziału i wypłaty zysków w trakcie trwania spółki.

Tekst umowy spółki mógłby się ograniczać do osób wspólników, ich wspólnego celu gospodarczego oraz sposobu dążenia do jego osiągnięcia. Jednakże uregulowanie pozostałych zagadnień pozwala przyszłym wspólnikom na ułożenie wzajemnych relacji stosownie do ich potrzeb. W razie braku postanowień wspólników w danej sprawie zastosowanie znajdą reguły kodeksowe zawarte w przepisach art. 860-875 K.c.

Warto także zastanowić się nad ewentualnością wprowadzenia zastrzeżenia, zgodnie z którym spadkobiercy wspólnika wejdą do spółki na jego miejsce (art. 872 K.c.).

Przykład umowy spółki cywilnej dostępny jest na stronie internetowej www.druki.gofin.pl.

Umowa spółki powinna być zawarta na piśmie (art. 860 § 2 K.c.). Przy czym trzeba mieć na uwadze, że do wniesienia niektórych wkładów do wspólnego majątku wspólników wymagana jest forma szczególna, np. aktu notarialnego, w razie gdy wkładem ma być nieruchomość.

Nazwa z nazwiskami

Brak jest przepisów, które regulowałyby problematykę tworzenia nazw spółek cywilnych. Zgodnie z art. 43⁴ K.c. firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko. Dlatego też w razie gdy członkami spółki cywilnej są osoby fizyczne, na gruncie prawa cywilnego aktualne pozostaje stanowisko, że nazwa spółki cywilnej powinna zawierać co najmniej imiona (ewentualnie ich pierwsze litery) i nazwiska wszystkich wspólników, ze wskazaniem, że zawarli oni spółkę cywilną (np. poprzez określenie spółka cywilna bądź jego skrót). Poza tym w nazwie spółki umieścić można określenie wskazujące na przedmiot działalności, miejsce jej prowadzenia czy inne dowolnie dobrane elementy.

Trzeba jednak podkreślić, że na gruncie podatków NSA w wyroku z dnia 14 września 2010 r., sygn. akt I FSK 1443/09, wskazał, że nazwa spółki cywilnej jako podatnika nie musi uzewnętrzniać imion i nazwisk wspólników ją tworzących. Organy podatkowe mają wiedzę o danych wspólników ze zgłoszenia identyfikacyjnego (aktualizacyjnego) spółki.

Inne stanowisko zajął Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z dnia 22 marca 2018 r., nr 0111-KDIB3-1.4018.1.2018.3.KO. Uznał on, że spółka cywilna, której wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne, powinna wskazać w zgłoszeniu aktualizacyjnym NIP-2, a następnie umieszczać na wystawianych fakturach imiona i nazwiska wszystkich wspólników spółki, przy czym oprócz tych danych na wystawionej fakturze może dodatkowo być zawarta również nazwa skrócona spółki.

Trudno przewidzieć, jak w praktyce dany organ będzie traktował konieczność oznaczania spółki cywilnej. Ważne jest, aby były to dane zgłoszone urzędowi skarbowemu. Jeśli zaś spółka chciałaby posługiwać się nazwą bez nazwisk, warto zabezpieczyć się i uzyskać interpretację indywidualną w tej kwestii.

Trzeba pamiętać o PCC

Umowa spółki cywilnej podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych. Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej zawarcia i ciąży solidarnie na wszystkich wspólnikach. Stawka podatku wynosi 0,5%, zaś podstawę opodatkowania stanowi wartość wkładów wniesionych do spółki. Na złożenie deklaracji (PCC-3, PCC-3A) oraz zapłatę podatku w urzędzie skarbowym właściwym ze względu na siedzibę spółki jest 14 dni od dnia podpisania jej umowy. Nie dotyczy to jedynie umowy sporządzonej w formie aktu notarialnego, wówczas pobraniem podatku i jego rozliczeniem zajmuje się notariusz. W takim przypadku od podstawy opodatkowania odlicza się pobrane przez rejenta wynagrodzenie z VAT za sporządzenie umowy spółki.

Wspólnicy muszą mieć wpisy w CEIDG

Gdy osoby fizyczne chcą prowadzić działalność w ramach spółki cywilnej, każda z nich musi mieć wpis w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Przedsiębiorca będący osobą fizyczną, co do zasady, może podjąć działalność gospodarczą w dniu złożenia wniosku o wpis do CEIDG, ewentualnie w dniu późniejszym określonym we wniosku. Przepisy nie określają, kiedy wspólnik ma uzyskać wpis w CEIDG, tj. przed, czy po zawarciu umowy spółki cywilnej. Co istotne, wpis należy uzyskać przed podjęciem działalności w ramach spółki.

Aby uzyskać wpis w CEIDG, należy złożyć (wolny od opłat) wniosek o wpis CEIDG-1. Można to uczynić przez internet, o ile przedsiębiorca posiada podpis elektroniczny akceptowany przez CEIDG (np. profil zaufany ePUAP, kwalifikowany podpis elektroniczny). Papierowy wniosek CEIDG-1 można złożyć osobiście bądź listem poleconym w wybranym przez przedsiębiorcę urzędzie gminy. Wniosek przesyłany do urzędu listownie wymaga opatrzenia go podpisem poświadczonym przez notariusza.

Obecnie nie ma już zatem konieczności załatwiania tej formalności w urzędzie gminy/miasta właściwym ze względu na miejsce zamieszkania przedsiębiorcy-wspólnika. Wymóg ten obowiązywał, gdy odrębne ewidencje działalności gospodarczej prowadziły urzędy gminy (miasta). Teraz formalności w dalszym ciągu można załatwić w tych urzędach, ale CEIDG (tj. jedną, centralną ewidencję) prowadzi w systemie teleinformatycznym minister właściwy do spraw gospodarki. Wniosek CEIDG-1 stanowi jednocześnie zgłoszenie (aktualizację danych) osoby fizycznej (przedsiębiorcy) do ZUS/KRUS, GUS oraz naczelnika urzędu skarbowego.