Zlecenie w czasie ulgi na start lub prowadzenia działalności nierejestrowej a składki ZUS

W okresie korzystania z ulgi na start przedsiębiorca nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Brak obowiązku ubezpieczeń społecznych dotyczy także realizowania umów zlecenia zawartych w ramach działalności prowadzonej w czasie korzystania z tej preferencji. Jeśli jednak umowę zlecenia będzie wykonywała osoba prowadząca działalność nierejestrową, wówczas powinna zostać zgłoszona do ubezpieczeń w ZUS jako zleceniobiorca.

Zlecenie w ramach prowadzonej firmy

W sytuacji gdy umowa zlecenia jest wykonywana przez osobę fizyczną w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, której przedmiot jest zgodny z przedmiotem prowadzonej przez nią firmy, a przychody z tej umowy są zaliczane pod względem podatkowym do przychodów z działalności gospodarczej, to taka umowa nie stanowi odrębnego tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. W takim przypadku podmiot zlecający wykonanie umowy zlecenia nie pełni roli płatnika składek w stosunku do jej wykonawcy i tym samym nie ma on obowiązku naliczania i odprowadzania do ZUS składek za zleceniobiorcę. Tak też stwierdził Oddział ZUS w Lublinie w interpretacji z dnia 10 kwietnia 2018 r., znak: WPI/200000/43/358/2018. Organ rentowy potwierdził w niej, że jeżeli zawarta umowa zlecenia jest wykonywana w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, nie traktuje się jej wówczas jako tytułu do ubezpieczeń społecznych. W takiej sytuacji jedynym tytułem do tych ubezpieczeń jest prowadzenie firmy.

Przypadki, w których mimo tego, że zakres zawartej umowy pokrywa się z przedmiotem prowadzonej działalności, dana osoba ma dwa tytuły do ubezpieczeń, dotyczą:

• lekarzy weterynarii prowadzących własną działalność i wykonujących jednocześnie umowę cywilnoprawną na rzecz powiatowego lekarza weterynarii,
• menedżerów zawierających kontrakt menedżerski w ramach prowadzonej firmy.

Tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych należy wtedy ustalić na podstawie art. 9 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Kontrowersyjna interpretacja

Wiele kontrowersji wywołała interpretacja Oddziału ZUS w Gdańsku z dnia 24 lipca 2018 r., znak: DI/100000/43/822/2018. Wynika z niej, że zawarcie umowy o świadczenie usług z osobą, która jako przedsiębiorca korzysta z ulgi na start, powoduje, że zleceniodawca powinien zgłosić ją w ZUS do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych (także zdrowotnego) jako zleceniobiorcę oraz naliczać jej składki ubezpieczeniowe. Przypomnijmy, że ulga na start polega na tym, że przez pierwszych 6 miesięcy prowadzenia firmy przedsiębiorca - po spełnieniu określonych warunków - nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu) i nie ma obowiązku opłacania składek na te ubezpieczenia (w tym czasie opłaca za siebie tylko obowiązkową składkę zdrowotną). W przywołanej interpretacji ZUS wskazał, że osoby, które korzystają z ulgi na start, nie są - dla celów ubezpieczeń społecznych - uważane za osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą. To powoduje, że zawierając np. umowę zlecenia z osobą, która korzysta z ulgi na start, zleceniodawca powinien zgłosić ją do obowiązkowych ubezpieczeń w ZUS jako zleceniobiorcę oraz naliczać jej i opłacać składki, gdyż jest to jej jedyny tytuł do ubezpieczeń.

Jednak w dniu 27 sierpnia 2018 r. zarówno resort pracy, jak i ZUS na swoich stronach internetowych zamieściły wyjaśnienia, z których wynika, że zleceniodawca nie musi odprowadzać składek za osobę wykonującą u niego umowę zlecenia w okresie korzystania przez nią z ulgi na start, o ile umowa ta została zawarta w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. W wyjaśnieniu ZUS czytamy, że: "(...) umowa agencyjna, umowa zlecenia albo umowa o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, może być uznana, co do zasady, jako wykonywana w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, pod warunkiem że:

• jej przedmiot jest taki sam jak przedmiot prowadzonej działalności,
• osiągane przychody są opodatkowane jako przychód z działalności gospodarczej.

W takim przypadku umowy cywilnoprawne zawarte w ramach prowadzonej działalności gospodarczej nie stanowią odrębnego tytułu do ubezpieczeń społecznych. (...)". Jednocześnie ZUS zaznaczył, że interpretacja z dnia 24 lipca 2018 r., zawierająca odmienne rozstrzygnięcie, została wydana w jednostkowej sprawie, na podstawie stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskującego. Dotyczy więc wyłącznie przedsiębiorcy, na wniosek którego została wydana.

Usługi i działalność nierejestrowa

Działalność nierejestrowa polega na braku obowiązku jej rejestracji w CEIDG, jeśli uzyskiwane z niej przychody nie przekraczają 50% kwoty minimalnej płacy. Osoby, które prowadzą działalność nierejestrową, nie są - zgodnie z Prawem przedsiębiorców - uważane za osoby prowadzące działalność gospodarczą. Również przepisy ubezpieczeniowe nie traktują takiej osoby - dla celów ZUS - jako osoby prowadzącej pozarolniczą działalność.

To powoduje, że zawierając umowę zlecenia (lub umowę agencyjną albo inną umowę o świadczenie usług, do której zgodnie z K.c. stosuje się przepisy dotyczące zlecenia) z osobą, która prowadzi działalność nierejestrową, należy zgłosić ją do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz naliczać jej i opłacać składki społeczne (także zdrowotną). W takim przypadku wykonywana umowa zlecenia będzie dla niej jedynym tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Tak też wynika z przywołanej wcześniej interpretacji Oddziału ZUS w Gdańsku z dnia 24 lipca 2018 r. ZUS w wyjaśnieniu zamieszczonym dnia 27 sierpnia 2018 r. na swojej stronie internetowej nie wypowiedział się w tym zakresie, co oznacza, że podtrzymuje stanowisko zawarte w tej interpretacji.