Rozpoczęcie działalności gospodarczej w trakcie miesiąca

1) W połowie stycznia br. rozpocząłem prowadzenie własnej działalności gospodarczej. Do końca stycznia pracowałem jeszcze na podstawie umowy o pracę i uzyskiwałem z tego tytułu wynagrodzenie w kwocie wyższej niż minimalna płaca. Od jakiej kwoty powinienem opłacić składki społeczne oraz składkę zdrowotną za styczeń, skoro zgłosiłem się do ubezpieczeń w trakcie miesiąca?

Za styczeń br. Czytelnik nie ma obowiązku opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzonej firmy. Powinien jedynie opłacić za ten miesiąc składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne z racji prowadzonej działalności gospodarczej (naliczone od pełnej podstawy wymiaru) Czytelnik będzie musiał zapłacić dopiero za luty br.

Osoba rozpoczynająca prowadzenie działalności gospodarczej podlega z tego tytułu obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (tj. emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu) oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Jedynie ubezpieczenie chorobowe jest dla przedsiębiorcy dobrowolne. Składki na ubezpieczenia społeczne przedsiębiorca opłaca od zadeklarowanych podstaw wymiaru nie niższych niż:

• 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (jeśli opłaca te składki na ogólnych zasadach),
• 30% minimalnego wynagrodzenia - jeśli korzysta z ulgi dla "nowych" przedsiębiorców.

W przypadku jednoczesnego prowadzenia działalności gospodarczej oraz zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powstaje tzw. zbieg tytułów do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. W takim przypadku obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu dodatkowo prowadzonej działalności gospodarczej nie podlega tylko taka osoba, która uzyskuje ze stosunku pracy oskładkowany przychód (brutto) w kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia. Ubezpieczenia społeczne z działalności są wtedy dla niej dobrowolne.

W razie zatrudnienia w ramach stosunku pracy i jednoczesnego prowadzenia działalności gospodarczej, składka na ubezpieczenie zdrowotne jest obowiązkowa zarówno z umowy o pracę, jak i z prowadzonej działalności. Tak jest niezależnie od tego czy dana osoba z działalności podlega ubezpieczeniom społecznym dobrowolnie, czy obowiązkowo. Wobec tego z tytułu działalności gospodarczej prowadzonej od połowy stycznia br. Czytelnik powinien zapłacić za ten miesiąc do ZUS tylko składkę zdrowotną.

Nowy przedsiębiorca nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez pierwsze 6 miesięcy kalendarzowych prowadzenia firmy, jeżeli korzysta z tzw. ulgi na start.

2) Rozpoczęłam prowadzenie działalności gospodarczej pod koniec stycznia br. Podlegam z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Jako "początkujący" przedsiębiorca będę opłacała składki od obniżonej podstawy wymiaru, tj. 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Jak wyliczyć podstawę wymiaru składek ZUS, skoro w styczniu nie prowadziłam działalności przez cały miesiąc?

Najniższą obowiązującą przedsiębiorcę podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne można odpowiednio pomniejszyć. Dotyczy to jednak tylko określonych przypadków. Otóż podstawa wymiaru składek społecznych może być pomniejszona jedynie wtedy, gdy:

• w trakcie miesiąca nastąpiło odpowiednio objęcie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi lub ich ustanie i w związku z tym trwały one tylko przez część miesiąca,
• prowadzący działalność jest niezdolny do pracy przez część miesiąca i z tego tytułu spełnia warunki do przyznania zasiłku.

Wynika to z art. 18 ust. 9 i 10 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Przedsiębiorca, który rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej w trakcie miesiąca, może więc pomniejszyć podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne o dni, w których jeszcze jej nie prowadził. W takim przypadku kwotę podstawy wymiaru składek społecznych zmniejsza proporcjonalnie. Dokonuje tego w ten sposób, że dzieli ją przez liczbę dni kalendarzowych danego miesiąca i mnoży przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom w tym miesiącu.

O dni nieprowadzenia działalności przedsiębiorca nie może natomiast pomniejszyć podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne.