Zasady korzystania ze zwolnienia podmiotowego z VAT

Przepisy ustawy o VAT wskazują, którzy podatnicy mogą skorzystać ze zwolnienia podmiotowego z VAT. Jednak dodatkowo także określają grupę podatników oraz rodzaj wykonywanych czynności, które nie mogą korzystać z tego zwolnienia.

Limit zwolnienia podmiotowego

Podatnik prowadzący działalność gospodarczą, u którego wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200.000 zł, podlega zwolnieniu z VAT. Do wartości sprzedaży nie wlicza się VAT. Warto podkreślić, że w dniu 5 października 2021 r. została wydana decyzja wykonawcza Rady (UE) 2021/1780 upoważniająca Polskę do stosowania środka stanowiącego odstępstwo od art. 287 dyrektywy 2006/112/WE. Mocą tej decyzji polski limit zwolnienia z VAT, tj. 200.000 zł wartości sprzedaży, może być stosowany do końca 2024 r.

Ponadto do wartości sprzedaży uprawniającej do korzystania z tego zwolnienia nie wlicza się czynności wymienionych w art. 113 ust. 2 ustawy o VAT, a mianowicie:

1) WDT oraz sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju oraz sprzedaży wysyłkowej na terytorium kraju (pomimo że od 1 lipca 2021 r. w przepisach o VAT nie występuje pojęcie "sprzedaży wysyłkowej na/z terytorium kraju", to pojęcia te nadal funkcjonują w omawianym przepisie - zakładam, że przez niedopatrzenie ustawodawcy),

2) odpłatnej dostawy towarów i odpłatnego świadczenia usług, zwolnionych od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3, z wyjątkiem:

a) transakcji związanych z nieruchomościami,

b) usług, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41,

c) usług ubezpieczeniowych

- jeżeli czynności te nie mają charakteru transakcji pomocniczych,

3) odpłatnej dostawy towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.

Jak już wskazano do limitu zwolnienia podmiotowego z VAT nie wlicza się odpłatnej dostawy towarów i odpłatnego świadczenia usług, zwolnionych z VAT, z wyjątkiem np. transakcji związanych z nieruchomościami, jeśli nie mają one charakteru transakcji pomocniczych. Dyrektor KIS w interpretacji z dnia 24 lipca 2020 r., nr 0114-KDIP1-1.4012.299.2020.1.RR, wyjaśnił, że poprzez transakcje pomocnicze należy rozumieć takie transakcje, które nie są związane z zasadniczą działalnością podatnika, a przychody z ich tytułu nie są bezpośrednim, stałym i koniecznym uzupełnieniem tej działalności. Tak więc, aby ocenić, czy dana czynność może być uznana za pomocniczą, należy wziąć pod uwagę przede wszystkim to, czy stanowi ona uzupełnienie zasadniczej działalności gospodarczej podatnika. Jeżeli dana działalność stanowi stały i niezbędny element wbudowany w funkcjonowanie przedsiębiorstwa podatnika, to transakcje takie nie mogą być uznane za pomocnicze.

Limit dla rozpoczynających działalność w trakcie roku

Zwolniona z VAT jest sprzedaż dokonywana przez podatnika rozpoczynającego w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu VAT, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, kwoty 200.000 zł. W związku z tym, aby wyliczyć wartość kwoty, która powoduje utratę prawa do zwolnienia podmiotowego, w sytuacji gdy podatnik rozpocznie działalność w trakcie roku podatkowego, należy zastosować następujący wzór:

gdzie:

Pamiętać należy, że limit uprawniający do korzystania ze zwolnienia z VAT w przypadku podatników rozpoczynających w trakcie roku działalność liczy się od dnia rozpoczęcia tej działalności, a nie dopiero od dnia, w którym podatnik dokona pierwszej sprzedaży. Tak więc podatnicy rozpoczynający działalność w trakcie roku muszą zwrócić uwagę na to, że przysługujący im limit jest niższy niż 200.000 zł, a jego wysokość zależy od tego, w którym dniu w trakcie roku rozpoczęli działalność gospodarczą (przykład 1).

Wyłączenia z możliwości korzystania ze zwolnienia

W art. 113 ust. 13 ustawy o VAT zawarto katalog czynności wyłączonych z możliwości stosowania zwolnienia podmiotowego. Jak wynika z tego przepisu, ze zwolnienia tego nie mogą korzystać podatnicy, którzy:

1) dokonują dostaw:

a) towarów wymienionych w załączniku nr 12 do ustawy o VAT,

b) towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym (przykład 2), w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym, z wyjątkiem:

• energii elektrycznej (CN 2716 00 00),
• wyrobów tytoniowych,
• samochodów osobowych, innych niż wymienione w lit. e), zaliczanych przez podatnika, na podstawie przepisów o podatku dochodowym, do środków trwałych podlegających amortyzacji,

c) budynków, budowli lub ich części, w przypadkach, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10 lit. a) i b),

d) terenów budowlanych,

e) nowych środków transportu,

f) towarów, w związku z zawarciem umowy w ramach zorganizowanego systemu zawierania umów na odległość, bez jednoczesnej fizycznej obecności stron, z wyłącznym wykorzystaniem jednego lub większej liczby środków porozumiewania się na odległość do chwili zawarcia umowy włącznie takich jak:

• preparaty kosmetyczne i toaletowe (PKWiU 20.42.1),
• komputery, wyroby elektroniczne i optyczne (PKWiU 26),
• urządzenia elektryczne (PKWiU 27),
• maszyny i urządzenia, gdzie indziej niesklasyfikowane (PKWiU 28),

g) hurtowych i detalicznych części i akcesoriów do:

• pojazdów samochodowych, z wyłączeniem motocykli (PKWiU 45.3),
• motocykli (PKWiU ex 45.4),

2) świadczą usługi:

a) prawnicze,

b) w zakresie doradztwa, z wyjątkiem doradztwa rolniczego związanego z uprawą i hodowlą roślin oraz chowem i hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego,

c) jubilerskie,

d) ściągania długów, w tym faktoringu;

3) nie posiadają siedziby działalności gospodarczej w Polsce.

Jak wynika z ustawy o podatku akcyzowym (Dz. U. z 2020 r. poz. 722 ze zm.), towarami opodatkowanymi podatkiem akcyzowym są m.in. wyroby energetyczne, napoje alkoholowe, susz tytoniowy, płyn do papierosów elektronicznych oraz wyroby nowatorskie, określone w załączniku nr 1 do ustawy, a także samochody osobowe.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.)