Kiedy możliwa wycena towarów w spisie według cen rynkowych?

Gazeta Podatkowa

Rozpocząłem działalność gospodarczą polegającą na budowie i sprzedaży nieruchomości. Kilka lat wcześniej zakupiłem działkę na cele prywatne. Obecnie zamierzam wnieść ją jako towar handlowy do działalności poprzez remanent początkowy. Cena nabycia tej działki jest jednak niewspółmierna do jej obecnej wartości rynkowej (dużo niższa). Czy w związku z tym mogę wycenić w spisie wartość działki według ceny rynkowej?

Nie. W sytuacji przedstawionej w pytaniu wprowadzany do działalności towar handlowy należy wycenić według ceny zakupu lub nabycia.

Spis z natury sporządza się m.in. na dzień rozpoczęcia działalności w ciągu roku podatkowego. Obejmuje się nim towary handlowe, materiały (surowce) podstawowe i pomocnicze, półwyroby, produkcję w toku, wyroby gotowe, braki i odpady. Wynika to z § 24 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. z 2019 r. poz. 2544). O tym, jak wycenić towary handlowe w spisie, mówi § 26 ust. 1 rozporządzenia. Podatnik jest obowiązany wycenić je na dzień rozpoczęcia działalności według:

cen zakupu lub
cen nabycia albo
cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu, jeżeli są one niższe od cen zakupu lub nabycia.

Ceną zakupu jest cena, jaką nabywca płaci za zakupione składniki majątku, pomniejszona o podatek VAT, podlegający odliczeniu, a przy imporcie powiększona o należne cło, podatek akcyzowy oraz opłaty celne dodatkowe, obniżona o rabaty, opusty i inne podobne obniżenia. W przypadku otrzymania składnika majątku w drodze darowizny lub spadku, ceną zakupu jest wartość odpowiadająca cenie zakupu takiego samego lub podobnego składnika (§ 3 pkt 2 rozporządzenia). Ceną nabycia jest cena zakupu składnika majątku powiększona o koszty uboczne związane z zakupem do chwili złożenia w magazynie według ich cen zakupu, a w szczególności koszty transportu, załadunku i wyładunku oraz ubezpieczenia w drodze (§ 3 pkt 3 rozporządzenia).

Natomiast cena rynkowa to cena stosowana w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca odpłatnego zbycia. Stanowi o tym art. 19 ust. 3 ustawy o pdof. Zauważmy, że z § 26 ust. 1 rozporządzenia wprost wynika, że wycena towarów po cenie rynkowej może mieć miejsce wyłącznie wówczas, gdy cena rynkowa jest niższa od ceny zakupu czy nabycia, tj. gdy nastąpiła utrata wartości towarów, a nie wzrost tej wartości.

Stąd podatnik nie może ująć w spisie z natury działki wnoszonej do działalności jako towar w cenie rynkowej wyższej niż cena zakupu (nabycia). Powinien ją wycenić w cenie zakupu wynikającej z aktu notarialnego sporządzonego w momencie zakupu działki lub w cenie nabycia.

Podobną sprawę rozstrzygał Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 1 lutego 2010 r., nr IBPBI/1/415-915/09/AP:

"(…) wycena towarów handlowych według wartości zaktualizowanej jest możliwa wyłącznie w sytuacji, gdy na dzień spisu z natury cena rynkowa towaru jest niższa od ceny jego zakupu lub nabycia. W związku z powyższym, jeżeli wartość rynkowa gruntu w dacie jego wprowadzenia do działalności gospodarczej spisem z natury nie jest niższa niż wartość wynikająca z umowy zakupu (ujęta w akcie notarialnym) powiększona o koszty uboczne zakupu, to grunt ten jako towar handlowy, objęty spisem z natury należy wycenić według ceny nabycia. Bez znaczenia w przedmiotowej sprawie pozostaje fakt, że przyjęta wartość nie uwzględnia wzrostu cen nieruchomości".