Polityka odpadowa w firmie

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej każdy przedsiębiorca wytwarza odpady. To rodzi konieczność zawarcia umowy o ich odbiór. W wyniku wprowadzonych od 23 września 2021 r. zmian właściciele nieruchomości niezamieszkanych muszą pilnować uchwał gmin, żeby podjąć decyzję, czy chcą być objęci gminnym systemem gospodarowania odpadami, czy zawrzeć umowę z firmą zewnętrzną.

Odpady w działalności gospodarczej

Definicję odpadów znajdziemy w ustawie o odpadach. Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 6 tej ustawy jako odpad traktuje się każdą substancję lub przedmiot, których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do których pozbycia się jest obowiązany. Na właścicielu firmy leży obowiązek poprawnej ich klasyfikacji i zarządzania ewidencją we właściwy sposób. Firmy mają obowiązek przechowywania odpadów w sposób niezagrażający środowisku i przekazywania ich do utylizacji tylko podmiotom posiadającym zezwolenie na przetwarzanie tych materiałów. To, w jaki sposób powinny być przechowywane, zależy od rodzaju odpadu.

Odpady komunalne w firmie

Odpady komunalne wytwarza każdy przedsiębiorca. Zgodnie z definicją zawartą w art. 3 ust. 1 pkt 7 ustawy o odpadach jako odpady komunalne traktuje się wszelkie odpady powstające w gospodarstwach domowych, z wyłączeniem pojazdów wycofanych z eksploatacji, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych. Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne pozostają niesegregowalnymi (zmieszanymi) odpadami komunalnymi, nawet jeżeli zostały poddane czynności przetwarzania odpadów, która nie zmieniła w sposób znaczący ich właściwości.

Zasady odbioru odpadów komunalnych

Przedsiębiorcy, którzy pozbywają się odpadów komunalnych i którzy nie są zobowiązani do ponoszenia opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi na rzecz gminy, zobligowani są do zawarcia umowy na odbiór odpadów z przedsiębiorcą odbierającym odpady, wpisanym do rejestru działalności regulowanej.

W sytuacji gdy nieruchomość składa się z dwóch części, tj. przeznaczonej na cele mieszkalne oraz działalność gospodarczą, właściciele nieruchomości powinni zawrzeć odrębną, dodatkową umowę na wywóz odpadów komunalnych niewytwarzanych w gospodarstwie domowym. Są oni wówczas zobowiązani do uiszczania opłaty w urzędzie gminy za gospodarowanie odpadami komunalnymi - za część dotyczącą nieruchomości zamieszkałej zgodnie ze złożoną deklaracją, a także do zawarcia indywidualnej umowy na odbiór odpadów z podmiotem uprawnionym - na części nieruchomości niezamieszkałej (na której prowadzona jest działalność gospodarcza). Co ważne, niedopuszczalne jest mieszanie odpadów komunalnych z gospodarstwa domowego z odpadami powstającymi na skutek prowadzonej działalności gospodarczej. Każdy podmiot prowadzący działalność gospodarczą ma obowiązek podpisać indywidualną umowę z przedsiębiorcą wpisanym do rejestru działalności regulowanej.

Nowe regulacje

W kwestii odbioru odpadów komunalnych powstających u przedsiębiorców ustawodawca wprowadził znaczące zmiany. Obowiązują one od dnia 23 września 2021 r.

Na mocy ustawy o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, ustawy - Prawo ochrony środowiska oraz ustawy o odpadach (Dz. U. z 2021 r. poz. 1648) wprowadzono rewolucyjne zmiany w zakresie odbioru odpadów komunalnych z terenów nieruchomości niezamieszkanych. Do nieruchomości niezamieszkanych, w których wytwarzane są odpady komunalne, zalicza się np. budynki użyteczności publicznej, placówki oświatowe, lokale handlowe, gastronomiczne, zakłady rzemieślnicze, usługowe, produkcyjne, targowiska czy cmentarze.

Nowe uregulowania stanowią całkowite przeciwieństwo dotychczas obowiązujących regulacji. Przed wprowadzeniem zmian przedsiębiorca, który chciał być objęty gminnym systemem gospodarowania odpadami, samodzielnie musiał do niego przystąpić. W wyniku nowelizacji właściciele nieruchomości niezamieszkanych automatycznie objęci zostali gminnym systemem. Jeśli chcą z niego zrezygnować, to muszą się z niego wypisać. Uprzednio, jeżeli chcieli do niego przynależeć, musieli zawrzeć stosowną umowę.

Możliwość wystąpienia z gminnego systemu

Na mocy znowelizowanej ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach jednostka samorządu terytorialnego może podjąć uchwałę, na mocy której nieruchomości niezamieszkane zostaną objęte gminnym systemem odbioru odpadów. Właściciel takiej nieruchomości, który nie chce przystąpić do gminnego systemu, musi w terminie 60 dni od dnia ogłoszenia uchwały złożyć wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta pisemne oświadczenie o wyłączeniu z systemu odbierania odpadów komunalnych zorganizowanego przez gminę na podstawie tej uchwały. W takim oświadczeniu właściciel nieruchomości powinien wskazać gminną jednostkę organizacyjną lub przedsiębiorcę, z którymi zawarł umowę o odbiorze odpadów. Poza tym musi dołączyć kopię tej umowy (dokonać tego należy pod rygorem nieskuteczności oświadczenia). Oświadczenie jest skuteczne od dnia wejścia w życie uchwały i nie może być odwołane przez okres obowiązywania umowy w sprawie zamówienia publicznego na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, zawartej po dniu ogłoszenia tej uchwały.

Ustawodawca nie wskazał, na podstawie jakich przepisów należy obliczać termin 60 dni na dostarczenie oświadczenia. Zatem przyjąć należy, że złożenie oświadczenia skuteczne będzie, jeżeli w wyznaczonym terminie dokument dotrze do urzędu. Bez znaczenia będzie więc data jego nadania - decydować będzie data wpływu.

Przedsiębiorca ma 60 dni na wypisanie się z gminnego systemu odbioru odpadów - licząc od dnia wydania uchwały dotyczącej odbioru odpadów.

Odwołanie oświadczenia będzie skuteczne od dnia, w którym zacznie obowiązywać następna umowa w sprawie zamówienia publicznego na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy i nie może być odwołane przez okres obowiązywania tej umowy.

Jak czytamy w uzasadnieniu do projektu nowelizacji, takie rozwiązanie: "(...) ma na celu umożliwienie właściwego zaplanowania zamówienia publicznego na odbiór lub odbiór i zagospodarowanie odpadów, gdyż znana będzie liczba podmiotów, które zostaną w systemie. Jeżeli gmina zamierza objąć takie nieruchomości, uchwała powoduje obligatoryjne objęcie właścicieli nieruchomości. (...) Gmina, organizując postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego na odbieranie odpadów komunalnych z tych nieruchomości, dysponuje danymi, z ilu nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, będą odbierane odpady przez przedsiębiorcę wyłonionego w tym postępowaniu. Zastosowanie powyższego rozwiązania pozwoli na utworzenie przez gminę stabilnego systemu gospodarowania odpadami komunalnymi z nieruchomości niezamieszkanych. Należy wskazać, że zastosowanie innego rozwiązania, które pozwalałoby na dowolne przystępowanie i występowanie właścicieli ww. nieruchomości z gminnego systemu gospodarowania odpadami, powodowałoby jego destabilizację, wpływając jednocześnie na zwiększenie jego kosztów".

Warto wskazać, że na mocy nowych regulacji teoretycznie gminy i miasta mogą zrezygnować z odbioru odpadów z nieruchomości niezamieszkanych. W praktyce raczej nie będą podejmować takich działań.

Przedsiębiorca musi pilnować uchwał

Nowe regulacje powodują, że przedsiębiorcy zmuszeni są pilnować i sprawdzać, czy stosowne uchwały wydane zostały przez właściwe im jednostki samorządu terytorialnego. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta zobowiązani są do zamieszczenia na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej urzędu gminy, na stronie internetowej urzędu gminy oraz w sposób zwyczajowo przyjęty informacji o zamiarze przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy.

Decyzja nieodwołalna

Przedsiębiorca, decydując czy chce podlegać pod gminny system odbioru odpadów, będzie zapewne kierował się wysokością stawek opłat za odbiór odpadów. Jednak należy pamiętać, że wybierając prywatną firmę, podmiot będzie miał możliwość wypowiedzenia zawartej umowy i zmiany odbiorcy np. jeśli opłaty zostaną podwyższone bądź nie będzie zadowolony z poziomu świadczonych usług, a pozostając w systemie gminnym, nie będzie miał takiej możliwości, dopóki obowiązywać będzie umowa zawarta przez gminę na odbiór odpadów komunalnych.

Przedsiębiorcy obecnie objęci gminnym systemem

Przepis przejściowy zawarty w art. 4 nowelizacji określa, że w sytuacji, kiedy rada gminy podjęła uchwałę na podstawie art. 6c ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach przed dniem wejścia w życie nowelizacji, właściciele nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, objęci systemem odbierania odpadów komunalnych zorganizowanym przez gminę, pozostają nim objęci do dnia, w którym zacznie obowiązywać następna umowa w sprawie zamówienia publicznego na odbieranie odpadów komunalnych. Przepisy nie dały więc w praktyce możliwości szybkiego wypisania się. Przykładowo gmina Bielsko-Biała poinformowała właścicieli nieruchomości niezamieszkanych, którzy (przed dniem wejścia w życie nowelizacji) złożyli zgodę na przystąpienie do systemu, że nie mają możliwości zrezygnowania z objęcia gminnym systemem gospodarowania odpadami komunalnymi aż do końca trwania dotychczasowej umowy w sprawie zamówienia publicznego na odbieranie odpadów komunalnych - tj. do 30 czerwca 2024 r. W praktyce wielu przedsiębiorców przez najbliższe lata nie ma możliwości wystąpienia z systemu.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 14.12.2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2021 r. poz. 779 ze zm.)

Ustawa z dnia 13.09.1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2021 r. poz. 888 ze zm.)