Zasady przyznawania i wypłaty pomocy z Planu Strategicznego WPR

Wsparcie w zakresie Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 jest skierowane do rolników, przedsiębiorców, samorządów i mieszkańców obszarów wiejskich. Jest ono przyznawane na podstawie decyzji administracyjnej lub umowy. To umowa określa warunki wypłaty środków finansowych, w tym termin złożenia wniosku o płatność.

Plan Strategiczny

Plan Strategiczny dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 to program, który opiera się na wdrożeniu pakietu rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (UE): 2021/2115 ustanawiającego przepisy dotyczące wsparcia planów strategicznych (...), 2021/2116 w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej (...) oraz 2021/2117 zmieniającego rozporządzenie 1308/2013 ustanawiające wspólną organizację rynków produktów rolnych (...).

Podstawą prawną realizacji Planu Strategicznego WPR jest ustawa o Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 (Dz. U. z 2023 r. poz. 412 ze zm.), zwana ustawą PS WPR, która uwzględnia nowe podstawy i zasady wdrażania płatności bezpośrednich, interwencji sektorowych, interwencji dotyczących rozwoju obszarów wiejskich i pomocy technicznej oraz przejściowego wsparcia krajowego. W ustawie tej przewidziano dwie formy przyznawania pomocy, tj. na podstawie umowy o przyznanie pomocy lub w drodze decyzji administracyjnej.

Decyzja albo umowa

Decyzja administracyjna ma zastosowanie do określonych interwencji PS WPR. Na podstawie decyzji jest przyznawana pomoc w ramach: płatności bezpośrednich, przejściowego wsparcia krajowego, płatności w ramach interwencji związanych ze środowiskiem, klimatem i innych zobowiązań w dziedzinie zarządzania, płatności ONW, wsparcia inwestycji leśnych lub zadrzewieniowych, dopłat do składek ubezpieczenia. Dla przykładu wsparcie z PS WPR w formie decyzji administracyjnej przyznawane jest w zakresie interwencji: I.2 Uzupełniające redystrybucyjne wsparcie dochodów, I.4.2 Ekoschemat - Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi, I.8.8 Premie z tytułu zalesień, zadrzewień oraz systemów rolno-leśnych. W drodze decyzji administracyjnej przyznawane jest wsparcie w zakresie ponad 40 interwencji, a na podstawie umowy w zakresie ponad 30 interwencji przewidzianych w PS WPR. Przykładowo wsparcie na podstawie umowy jest przyznawane w zakresie interwencji I.10.1.1 Inwestycje w gospodarstwach rolnych zwiększające konkurencyjność (dotacje) czy interwencji I.11 Premie dla młodych rolników.

Elementy umowy

Każda umowa, na podstawie której przyznawane jest wsparcie w zakresie PS WPR, zawiera oznaczenie jej przedmiotu i stron oraz co najmniej określenie:

• warunków, terminu i miejsca realizacji operacji,
• celu lub celów operacji oraz wskaźników jego lub ich osiągnięcia,
• wysokości pomocy,
• warunków i terminów wypłaty środków finansowych z tytułu pomocy,
• warunków rozwiązania umowy,
• warunków i wysokości stosowania zmniejszeń kwot pomocy w przypadku niewypełnienia zobowiązań określonych w umowie lub przepisów dotyczących udzielania zamówień publicznych,
• warunków i sposobu zwrotu pomocy,
• zabezpieczenia należytego wykonania zobowiązań określonych w umowie, jeśli jest ono wymagane,
• warunków wypłaty i zasad rozliczania środków wyprzedzającego finansowania, o których mowa w art. 16 ustawy o finansowaniu wspólnej polityki rolnej na lata 2023-2027 (Dz. U. z 2023 r. poz. 332), zwanej ustawą RLKS.

Umowa o przyznanie pomocy zawiera też zobowiązanie do poddania się kontroli przeprowadzonej przez agencję płatniczą (ARiMR), właściwy podmiot wdrażający, właściwą instytucję pośredniczącą, jednostkę certyfikującą oraz inne instytucje uprawnione do przeprowadzenia kontroli.

Do postępowań w sprawach o wypłatę pomocy stosuje się postanowienia umowy o przyznanie pomocy, a w zakresie nieuregulowanym umową stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego.

Ograniczenie stosowania K.p.a.

Do postępowań w sprawach o przyznanie pomocy w ramach interwencji PS WPR, w których wsparcie przyznawane jest na podstawie umowy, nie stosuje się przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Jest to podstawowa reguła, od której są wyjątki. Mianowicie do postępowań w sprawach o przyznanie pomocy stosuje się przepisy K.p.a. dotyczące właściwości miejscowej organów, wyłączenia pracowników organu, udostępniania akt oraz skarg i wniosków, o ile przepisy ustawy PS WPR lub RLKS nie stanowią inaczej.

System teleinformatyczny

Wniosek o przyznanie pomocy z PS WPR, zmianę tego wniosku lub jego wycofanie składa się za pośrednictwem systemu teleinformatycznego ARiMR w sposób określony w przepisach o Agencji, o czym mowa w art. 17 ustawy PS WPR. System IT obejmuje również wymianę korespondencji, wykonywanie innych czynności dotyczących postępowania oraz zawieranie umów o przyznaniu pomocy. Konsekwencją złożenia wniosku o przyznanie pomocy lub wniosku o płatność poza system teleinformatycznym ARiMR jest pozostawienie go bez rozpatrzenia.

Złożenie wniosku w systemie IT jest możliwe po uwierzytelnieniu w tym systemie wnioskodawcy lub beneficjenta, a w przypadku gdy wniosek jest składany przez podmiot niebędący osobą fizyczną - po uwierzytelnieniu osoby: uprawnionej do reprezentacji tego podmiotu (w przypadku reprezentacji jednoosobowej), upoważnionej przez osoby uprawnione do reprezentacji tego podmiotu (w przypadku reprezentacji wieloosobowej). Uwierzytelnienie w systemie następuje w sposób określony w art. 20a ust. 1 ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. z 2023 r. poz. 57 ze zm.) np. poprzez profil zaufany ePUAP lub za pomocą loginu i kodu dostępu do systemu IT. Szczegółowe wymagania dla loginu i kodu dostępu są określone w rozporządzeniu MRiRW w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących loginu i kodu dostępu do systemu teleinformatycznego ARiMR (Dz. U. z 2023 r. poz.480). W świetle tego rozporządzenia kod dostępu do systemu IT jest generowany automatycznie po złożeniu przez producenta wniosku o jego nadanie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego ARiMR. We wniosku o nadanie kodu dostępu producent podaje login do systemu, którym jest numer identyfikacyjny (EP) nadany zgodnie z art. 12 ustawy o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności (Dz. U. z 2023 r. poz. 885).

Numer identyfikacyjny

Wsparcie z Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej jest przyznawane osobie fizycznej, osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, którym został nadany numer identyfikacyjny, jeśli spełniają warunki przyznania wsparcia określone:

• w przepisach wykonawczych do ustawy PS WPR - w przypadku pomocy przyznawanej w drodze decyzji (przykład 1),
• regulaminie naborów wniosków o przyznanie pomocy lub ogłoszeniu o zamówieniu publicznym - w odniesieniu do pomocy przyznawanej na podstawie umowy (przykład 2).

Na potrzeby ubiegania się o wsparcie z PS WPR numer identyfikacyjny może być nadany producentowi. Pojęcie to jest rozumiane bardzo szeroko, ponieważ poza producentem rolnym obejmuje beneficjenta programów rybackich, posiadacza zwierzęcia, organizację producentów, podmiot prowadzący zakład utylizacyjny oraz potencjalnego beneficjenta.

Termin rozpatrzenia wniosku

Rozpatrzenie wniosku o przyznanie pomocy następuje w terminie nie dłuższym niż niezbędny do należytego wyjaśnienia sprawy, w tym do przeprowadzenia kontroli administracyjnych i kontroli na miejscu podmiotu ubiegającego się o przyznanie pomocy przeprowadzanych przez agencję płatniczą (tj. ARiMR) lub podmiot wdrażający (samorząd województwa). Mowa o tym w art. 18 ustawy PS WPR. Ustawodawca nie określa więc konkretnych terminów na rozpatrzenie wniosku. Te wynikają z Wytycznych podstawowych MRiRW w zakresie pomocy finansowej w ramach PS WPR 2023-2027. W oparciu o te wytyczne ARiMR oraz samorząd województwa reprezentowany przez zarząd województwa rozpatrują wniosek o przyznanie pomocy w terminie określonym w regulaminie naboru wniosków, nie dłuższym niż 5 miesięcy od zakończenia naboru wniosków. W przypadku interwencji 13.1. wniosek jest rozpatrywany w terminie nie dłuższym niż 3 miesiące od udostępnienia przez Lokalną Grupę Działania (LGD) dokumentów potwierdzających dokonanie wyboru operacji.

Rezultatem pozytywnego rozpatrzenia wniosku o przyznanie pomocy jest przesłanie wnioskodawcy umowy o przyznaniu pomocy wraz z oświadczeniem przez ARiMR oraz samorząd województwa woli jej zawarcia oraz wezwaniem wnioskodawcy do jej zawarcia. W sytuacji gdy pomimo pozytywnego rozpatrzenia wniosku stwierdzono przesłankę, która uniemożliwia jej zawarcie, wnioskodawca zostaje poinformowany o odmowie zawarcia umowy o przyznaniu pomocy z podaniem przyczyny odmowy. Natomiast gdy nie są spełnione warunku przyznania pomocy lub wyczerpano środki finansowe na dany nabór wniosków, wnioskodawcy przesyłane są informacje o odmowie przyznania wsparcia wraz z podaniem przyczyny.

Warunki wypłaty

Środki finansowe z PS WPR są wypłacane na rzecz beneficjenta po spełnieniu warunków określonych w umowie o przyznaniu pomocy, tj. zrealizowaniu operacji (lub jej etapu) zgodnie z przepisami prawa powszechnie obowiązującego, regulaminem naboru wniosków oraz umową. Środki te są wypłacane na wniosek o płatność składany w terminie określonym w umowie. Załącza się do niego dokumenty potwierdzające realizację operacji (lub jej etapu). Wniosek o płatność jest rozpatrywany przez ARiMR oraz samorząd województwa w terminie nie dłuższym niż 3 miesiące od dnia jego złożenia.

Warunkiem wypłaty wsparcia jest udokumentowanie zrealizowania operacji (lub jej etapu). W odniesieniu do wsparcia wypłacanego w formie refundacji wymagane jest poniesienie kosztów kwalifikowalnych i ich opłacenie zgodnie z umową, w formie rozliczenia bezgotówkowego, z tym że wytyczne szczegółowe dotyczące poszczególnych interwencji PS WPR mogą dopuszczać możliwość ponoszenia kosztów w formie gotówkowej. W odniesieniu do operacji finansowanej w formie kosztów jednostkowych lub płatności ryczałtowej, dla wypłaty środków liczy się wykonanie zakresu rzeczowego operacji.

Wypłata środków finansowych jest też uzależniona od spełnienia warunku prowadzenia oddzielnego systemu rachunkowości lub korzystania z odpowiedniego kodu rachunkowego dla wszystkich transakcji związanych z realizacją operacji w zakresie prowadzonych ksiąg rachunkowych. Dla beneficjenta, który nie jest zobowiązany do prowadzenia pełnej księgowości, wymagane jest prowadzenie zestawienia faktur lub równoważnych dokumentów księgowych.

Wypłata środków następuje niezwłocznie po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku o płatność.