Spółka jawna podmiotem pewnym dla kontrahentów

Spółka jawna, w odróżnieniu od cywilnej, jest spółką handlową. Podlega zatem wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego. Figurowanie przez przedsiębiorcę w KRS jest zaletą, bowiem podnosi jej wiarygodność. Jawność rejestru przedsiębiorców czyni przedsięwzięcie bardziej wiarygodnym. Kontrahenci mogą bowiem łatwo zapoznać się z podstawowymi informacjami dotyczącymi spółki.

Spółka jawna jest najprostszą i najbardziej przystępną formą prowadzenia działalności gospodarczej spośród tych, które są uregulowane w Kodeksie spółek handlowych. Jej założenie trwa nieznacznie dłużej niż w przypadku spółki cywilnej. Natomiast inaczej niż spółka cywilna, jest tzw. ułomną osobą prawną. Posiada zdolność prawną (tj. może we własnym imieniu dokonywać czynności prawnych) i zdolność sądową (może występować jako strona w procesach sądowych). Ma status przedsiębiorcy. Jej wspólnicy nie muszą być wpisani do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Zasady odpowiedzialności za zobowiązania w spółce jawnej są zbliżone do tych, które obowiązują w spółce cywilnej. Wspólnicy ponoszą odpowiedzialność solidarną, ale przy tym jednocześnie subsydiarną. Wynika z tego, że wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątków osobistych wspólników dopiero, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.

Podstawowe regulacje dotyczące spółki jawnej znajdują się przede wszystkim w art. 22-85 K.s.h.

Wspólnikiem spółki jawnej może być każda osoba posiadająca tzw. zdolność prawną. A zatem nie tylko osoba fizyczna, ale również osoby prawne (np. spółki z o.o.) czy tzw. ułomne osoby prawne (m.in. inne spółki jawne). Szczególna popularność spółek jawnych z wyłącznym udziałem osób fizycznych bierze się stąd, że nie ma obowiązku stosowania wobec nich przepisów ustawy o rachunkowości (chyba że ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 2.000.000 euro). W spółce jawnej musi być co najmniej dwóch wspólników.

Ważne!

Od 1 stycznia 2021 r. rozszerzony został katalog podatników CIT m.in. o niektóre spółki jawne. Spośród spółek jawnych podatnikiem CIT są jedynie te spółki, których wspólnikami nie są wyłącznie osoby fizyczne i tylko wówczas, gdy spółka nie wywiąże się z obowiązków informacyjnych. Chodzi tu o złożenie przed rozpoczęciem roku obrotowego informacji o podatnikach CIT i podatnikach PIT posiadających, bezpośrednio lub za pośrednictwem podmiotów niebędących podatnikami podatku dochodowego, prawa do udziału w zysku tej spółki, jak i aktualizację złożonej informacji w terminie 14 dni, licząc od dnia zaistnienia zmian w składzie podatników (art. 1 ust. 3 pkt 1a ustawy o pdop - Dz. U. z 2020 r. poz. 1406 ze zm.). Informację taką (CIT-15J, załącznik do niej to CIT/JW) należy złożyć do naczelnika urzędu skarbowego właściwego ze względu na siedzibę spółki jawnej oraz naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla każdego podatnika osiągającego dochody z takiej spółki.

Brzmienie przepisów przesądza, że spółki jawne z wyłącznym udziałem osób fizycznych nie są podatnikami CIT. Spółki te nie muszą dopełniać żadnych formalności, aby utrzymać swoją transparentność podatkową (tj. brak statusu podatnika podatku dochodowego).

Omawiane obowiązki dotyczą natomiast nowo zakładanej spółki jawnej, w której choć jeden wspólnik nie jest osobą fizyczną. Zgodnie z wyjaśnieniami MF zaprezentowanymi m.in. w odpowiedzi MF z dnia 8 stycznia 2021 r. na zapytanie nr 2151 czy w odpowiedzi MF z dnia 15 lutego 2021 r. na interpelację nr 18645 spółki jawne z mieszanym składem zaczynające działalność po 31 stycznia 2021 r., chcąc zachować status podmiotu transparentnego podatkowo, muszą złożyć omawianą informację przed rozpoczęciem pierwszego roku obrotowego. Przy tym, zdaniem MF, sam akt wpisania spółki jawnej do KRS nie rozpoczyna jej roku obrotowego. Nowo powstała jednostka obowiązana jest otworzyć księgi rachunkowe na dzień rozpoczęcia działalności, którym jest dzień pierwszego zdarzenia wywołującego skutki o charakterze majątkowym lub finansowym (art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowości). MF uznało zatem, że jeżeli nowo utworzona spółka jawna, której wspólnikami nie są wyłącznie osoby fizyczne, już po swoim zarejestrowaniu w KRS, a przed dniem faktycznego rozpoczęcia działalności gospodarczej złoży informację, o której mowa w art. 1 ust. 3 pkt 1a ustawy o pdop, to zachowa ona status podmiotu podatkowo transparentnego. W przypadku niezłożenia informacji w wymaganym terminie spółka jawna uzyska status podatnika CIT.